Pensioen opbouwen met fiscaal voordeel versus beleggen in box 3: bekijk het verschil in vermogen en pensioenuitkering

Als je zelf wilt sparen voor je pensioen, dan kun je dat grofweg op twee manieren doen: fiscaal voordelig met beperkingen, of zonder beperkingen en zonder fiscaal voordeel. Business Insider vergelijkt deze twee opties.

Voordat we hier induiken is het wellicht goed om te weten wat we bedoelen met ‘zelf sparen voor je pensioen’. In Nederland wordt de oudedagspot ten eerste opgebouwd met de AOW (Algemene Ouderdomswet). In principe krijgt iedere Nederlander een AOW-uitkering bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, ongeacht of je hebt gewerkt of niet.

Op de tweede plaats bouwen veel Nederlanders automatisch pensioen op via hun werkgever. De premie wordt deels door de werkgever en deels door de werknemer betaald.

Daarnaast kun ook je zelf sparen en beleggen voor je pensioen. Dit is de zogenoemde ‘derde pijler’. Je legt dan dus een persoonlijke pot aan naast de AOW. Bijvoorbeeld omdat je geen werkgeverspensioen hebt opgebouwd omdat je ondernemer bent, je te weinig pensioen hebt opgebouwd in dienstverband of gewoonweg als extra pot voor de oude dag.  

De twee manieren waarop je zelf pensioen kan opbouwen nemen we hieronder door.

Belastingvrij sparen of beleggen: geld staat vast op pensioenrekening

Als je zelf extra pensioen opbouwt, dan kun je ervoor kiezen om dit tijdens de opbouwfase belastingvrij te doen. Je spaart of belegt op een speciale rekening waar je in principe niet bij kunt tot je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt.

Wanneer je met pensioen gaat ben je verplicht om met het opgebouwde bedrag een lijfrente te kopen. Dit betekent dat je een aanbieder van lijfrente zoekt om het bedrag periodiek uit te laten keren tijdens je pensioen.

Gedurende de opbouwfase betaal je geen vermogensbelasting in box 3 over het bedrag dat je opbouwt. Je gaat pas belasting betalen in box 1 van de inkomstenbelasting als je met pensioen gaat, dus tijdens de uitkeringsfase. Dit is meestal fiscaal aantrekkelijk, omdat er voor gepensioneerden een lager tarief in box 1 van de inkomstenbelasting geldt.

Deze manier pensioen opbouwen is dus fiscaal voordelig omdat je geen belasting betaalt tijdens de opbouw en omdat het tarief voor de inkomstenbelasting lager is tegen de tijd dat je het geld krijgt uitgekeerd.

Een extra voordeel is dat je de ingelegde premies voor de vermogensopbouw jaarlijks mag inzetten als aftrekpost voor de inkomstenbelasting in box 1. Hiervoor geldt wel een maximum dat wordt bepaald door de zogenoemde jaarruimte.

Het bedrag dat je jaarlijks fiscaal voordelig in je pensioenpot mag storten is dus beperkt. Wel mag je jaarruimte die je niet hebt benut, nog tot tien jaar daarna gebruiken. Dit heet de reserveringsruimte.

De jaarruimte, ofwel het bedrag dat je jaarlijks maximaal mag inleggen, is afhankelijk van je inkomen en kan in 2025 maximaal 35.798 euro bedragen. De maximale reserveringsruimte ligt dit jaar op 42.108 euro.

Sparen of beleggen zonder belastingvoordeel

Je kunt er ook voor kiezen om te sparen of beleggen voor je pensioen zonder dat je de opbouw vastzet op een pensioenrekening. Voordeel is dat je het geld dan kunt opnemen wanneer je wilt, maar je betaalt wel elk jaar vermogensbelasting in box 3.

Als je het geld niet vastzet op een pensioenrekening, dan geldt dit als vermogen in box 3 van de inkomstenbelasting voor sparen en beleggen. Hier betaal je belasting over het rendement op vermogen dat boven de heffingsvrije grens komt. Deze grens wordt jaarlijks wordt vastgesteld en ligt in 2025 op 57.684 euro per persoon.

Onder vermogen vallen onder meer spaartegoeden, beleggingen in aandelen en bezittingen als een tweede huis. Als je in box 3 spaart of belegt voor je pensioen, dan ben je zoals gezegd vrij om te doen wat je wilt met het geld.

Je kunt het opnemen wanneer je wilt en je hoeft je kapitaal niet in een lijfrenteproduct te stoppen om het uitgekeerd te krijgen.

Pensioen opbouwen: wel of geen vermogensbelasting in box 3

Kortom: de keuze is dus je geld tijdens de opbouwfase vastzetten en gedurende die periode geen vermogensbelasting betalen over je opgebouwde vermogen, of je geld niet vastzetten en belasting betalen in box 3.

Het is duidelijk dat er bij deze mogelijkheden een verschil in kapitaalopbouw is, aangezien je bij de één belasting betaalt tijdens de opbouwfase en bij de andere niet. Dit kan meespelen in de overweging om voor het een of ander te kiezen.

Wellicht is het voor jou toch aantrekkelijk om 'vrij' pensioen op te bouwen in box 3, als het verschil in kapitaalopbouw meevalt. Business Insider heeft met een tool van berekenhet.nl bekeken hoeveel kapitaal je opbouwt als je voor een pensioenrekening kiest of voor beleggen in box 3.

Hierbij stuiten we op het probleem dat we niet in de toekomst kunnen kijken.

We weten niet hoe rentes en rendementen op de aandelenmarkt zich ontwikkelen en of fiscale regels worden gewijzigd. Maar op basis van een aantal aannames kun je wel een idee krijgen van het verschil in kapitaalopbouw tussen fiscaal voordelig vermogen opbouwen en pensioen opbouwen via box 3.

We gaan uit van een situatie waarbij je maandelijks 400 euro kan inleggen gedurende een periode van 20 jaar (looptijd).

Tijdens deze opbouwfase gaan we uit van een rendement van 5 procent per jaar op je kapitaal. Als je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt gaat de uitkeringsfase in en krijg je je geld periodiek uitgekeerd, eveneens gedurende een periode van 20 jaar. Het rendement in deze uitkeringsfase zetten we op 2 procent per jaar

De onderstaande tabel toont hoeveel kapitaal je opbouwt met de fiscaal voordelige constructie (linker kolom) en met vermogensopbouw in box 3 (rechter kolom). Vervolgens geeft de tool van berekenhet.nl de bruto uitkeringen van lijfrentes, waarbij het kapitaal in 20 jaar wordt opgemaakt.

Te zien is dat je met fiscaal voordelig pensioensparen bijna 163.000 euro opbouwt, dat is meer kapitaal dan als je het geld niet zou vastzetten en in box 3 belasting betaalt. In box 3 bouw je door de vermogensbelasting tijdens de opbouwfase, bijna 28.000 euro minder vermogen op.

Dit betekent ook dat de jaarlijkse bruto-uitkering over een looptijd van 20 jaar lager uitvalt in box 3 dan bij een lijfrente-uitkering van fiscaal voordelig opgebouwd kapitaal. In het voorbeeld hierboven scheelt dat op jaarbasis 2.218 euro bruto.

Hier moeten we echter een aantal belangrijke kanttekeningen bij plaatsen. Voor de uitkering in box 3 geldt dat bruto ook netto is, aangezien je daarover in box 1 geen belasting betaalt. Voor een lijfrenteuitkering over vermogen waarbij je in de opbouwfase geen belasting hebt betaald, geldt dat je wel inkomstenbelasting in box 1 betaalt.

Zo geldt in 2025 voor mensen die AOW ontvangen bij het inkomen tot 38.441 euro bruto een belastingtarief van 17,92 procent. Vervolgens betaal je voor het inkomen tussen de 38.441 euro en 76.817 euro 37,48 procent belasting.

Als je dit verrekent met de bruto-uitkering van 9.772 euro uit het voorbeeld, kom je op een netto-uitkering van 8.021 euro bij een belastingdruk van 17,92 procent en een netto-uitkering van 6.109 euro bij een belastingdruk van 37,48 procent.

Hoewel je met fiscaal voordelig beleggen dus meer vermogen opbouwt, hangt het dus af van de belastingdruk tijdens je pensioen of de netto-uitkering voordeliger is, vergeleken met een uitkering via vermogen uit box 3.

Daar staat echter tegenover dat je bij fiscaal voordelig pensioenbeleggen de premie-inleg als fiscale aftrekpost in box 1 hebt kunnen gebruiken. Als je bijvoorbeeld jaarlijkse 400 euro per maand hebt ingelegd, komt dat neer op 4.800 per jaar.

Als je daarmee je inkomen in box 1 hebt verlaagd, kan dat jaarlijks bijvoorbeeld 37,48 procent belasting hebben gescheeld, ofwel ongeveer 1.800 euro. Over een periode van 20 jaar tikt dat behoorlijk aan.Er zijn dus verschillende afwegingen te maken bij een pensioenpot opbouwen in box 3 of via een fiscaal voordelige constructie zoals banksparen.

LEES OOK: Werkloos en in de ww? Dit kan er met de opbouw van je pensioen gebeuren